Вялес, Велес, Волас или (Велесъ, Волосъ) у беларускай міфалогіі — бог палявання, жывёлагадоўлі і багацця.
Шматлікія паданні сведчаць пра тое, што Вялес быў адной з ключавых постацей язычніцкага светаўляўлення.
Уласна язычніцкіх міфаў пра яго не захавалася, але фалькларысты зафіксавалі шэраг пазнейшых паданняў, песень і казак пра персанажы з падобнымі рысамі. Меркавана яны ўтрымліваюць рэшткі міфаў пра Вялеса.
иже молѧть подъ ѡвиномъ. и ѡгневи. и виламъ и мокоши (і) симу. (і) руглу и перуну и волосу скотью б҃у. (і) роду и рожаницамъ (=—ѣ) и всѣмх тѣмъ иже суть имъ (=тѣмъ) подобии се же оучение намъ вписасѧ конець вѣкъ
Да ўзнікнення земляробства Вялес быў апекуном паляўнічых і яго маглі атаясняць з духам забітага звера. Пазней выступае богам жывёлагадоўлі.
Впервых постави начальнейшаго кумира, именем Перуна, бога грому, молнии и облаков дождевных на пригорку высоком над Боричовым потоком по подобию человеческу… Вторый идол бысть Волос, бог скотов. Третий Позвизд: инии же прозваша его Похвистч неции нарицаху Вихром, исповедающе бога быти воздуха, ведра и безгодия. Четвёртый идол Ладо; сею имеяху бога веселия и всякаго благополучия… Пятый идол Купало, егоже бога плодов земных быти мняху…
О идолѣхъ Владимировыхъ
У «Аповесці мінулых гадоў» гаворыцца, што князь і дружына кляліся Пяруном, а ўся Русь — Вялесам.
Пасля прыходу хрысціянства культ Вялеса быў забаронены, а яго функцыі перайшлі да цэлага шэрагу святых і іншых персанажаў. Верагодна, ні адзін язычніцкі бог не меў столькі хрысціянскіх пераемнікаў.
Пераемнікі Вялеса:
- Святы Улас, Аўлас (апякун жывёлагадоўлі)
- Святы Мікола (заступнік земляробства і хатняй жывёлы)
- Сцяпан (пад гэтым імем у паданнях успамінаецца як хрысціянскі святы Сцяпан, так і волат, камень-кравец; ва ўсіх выпадках персанаж з такім імем мае нейкія рысы Вялеса)
- Цмок (у некаторых паданнях гэты персанаж мае відавочныя рысы язычніцкага бога)
- Чорт (у касмаганічных міфах выступае як памагаты — праціўнік Бога; гэтыя паданні могуць захоўваць рэшткі сюжэтаў пра ўдзел Вялеса ў стварэнні сусвету і яго процістаянне з Пяруном (Дундарам))
Велес, Волос (Велесъ, Волосъ) — в белорусской мифологии – бог охоты, скотоводства и богатства.
Велес – божество в языческом пантеоне, «скотий бог», второй по значимости после Перуна.
Согласно теории «основного мифа» — одно из центральных божеств в мифологии, Змей — антагонист Громовержца Перуна.
До возникновения земледелия и скотоводства Велес мог быть богом охоты и отождествляться с духом убитого животного.
Чи ли въспети было, вещей Бояне, Велесовь внуче
Слово о полку Игореве
Впервые упоминается в «Повести временных лет». Так называемый «скотий бог» — отсюда, возможно, бог богатства, хозяйства. Хтоническое божество, которое могло принадлежать к низшему, подземному миру.
Миф о вражде между Велесом и Перуном, по мнению Б. А. Рыбакова, является ошибкой более поздних исследователей.