…Даўным-даўно, калі ўвесь пушчанскі край пакарыў бязлітасны князь-жмудзін, парашыў ён звесці са свету ўсіх тутэйшых князёў. Хітрыкамі і падманам завабліваў іх да сябе ў замак і забіваў.
Даўно-даўно, калі яшчэ людзі жылі па лясах дрымучых, прыйшлі ў цяперашнюю Утужыцкую абшчыну асілкі і занялі два месцы: адно на рэчцы Вараусе ў Заборышчах, а другое — на Іванісе пры той жа самай рэчцы.
Гэта здарылася вельмі даўно, калі не было яшчэ самой вёскі, а на месцы яе стаяў хутар. Належаў ён маладому і вельмі прыгожаму пану. А на панскай гаспадарцы працавала няпісанай прыгажосці дзяўчына Ася.
Гэта было ўжо даўно. Там, дзе цяпер Тураў і бліжэйшыя вёскі, былі драмучыя лясы. Рака называлася тады Струменьню. Прыпяці зусім ня было. Цякла Струмень там, дзе цяпер, але была вялікая. Язда таксама была вялікай ракой, цяпер ад яе засталася невялічкая жываточынка.
Пад Койданавам беларусы разбілі татараў, а сам татарскі атаман Кайдан уцёк. Але беларусы дагналі яго там, дзе цяпер Узда стаіць, і ранілі.
Падаючы з сядла, Кайдан ухапіўся за ўзду свайго каня і сказаў:
— Вось дзе напаткала мяне смерць.
Бог зляпіў пана з пшанічнага цеста, а мужыка — з гліны ды, паклаўшы, каб сохлі, пайшоў абедаць. А пад той час — дзе ён узяўся! — прыбег сабака, просты мужыцкі падваротнік, панюхаў мужыка, шкрабануў усімі лапамі і, дабраўшыся да пана, чыста яго з’еў.
Кажуць, нейкі пан Драздоўскі выйграў у карты ў свайго суседа фальварак. Прыехаў туды, глядзіць, цешыцца. Загадаў аканому падаць сабе спісак прыгонных мужыкоў. А там — паншчыны селянін з прозвішчам Драздоўскі.
Было гэта вельмі даўно. На зямлі развялося такое мноства гадаў, што не стала ад іх жыцця ні людзям, ні жывёле.
Согласно одной из легенд, род Радзивиллов берёт своё начало от легендарного литовского верховного жреца по имени Лиздейко, посоветовавшему князю Гедимину построить город Вильню на месте, где ему приснился железный волк.
3 даўніх часоў на беразе рэчкі Ушы ляжыц’ь магутны камень-валун. Ён быў сведкам мноства падзей, ведаў безліч цікавых гісторый і паданняў.